Geen nieuw landschapskunstwerk Zeewolde
[scroll naar beneden voor een belangrijke update van 17 juli 2023]
.
Wethouder Egge Jan de Jonge van gemeente Zeewolde heeft in juni 2022 een adviescommissie gevraagd om een kunstenaar te selecteren voor een nieuw kunstproject in de openbare ruimte. Het was de bedoeling dat het kunstwerk straks deel wordt van de collectie land art van Flevoland.
Er was een adviescommissie samengesteld die het thema van de kunstopdracht heeft bepaald en een kunstenaar heeft geselecteerd.
De adviescommissie bestond uit:
- Marlinda Mitra, landschapsontwerper Bureau Maris
- Sebastián Díaz Morales, beeldend kunstenaar
- Olga Ruitenbeek, artistiek leider M.
- Hilde de Bruijn, artistiek leider Kunstexpeditie Into Nature
- Anja Blink, voorzitter stichting De Verbeelding
- Asli Rijsemus-Toy, inwoner van Zeewolde
- Truus Visser, inwoner van Zeewolde
Bij de start van de eerste vergadering heeft wethouder Egge Jan de Jonge met de commissieleden gedeeld wat het college van burgemeester en wethouders belangrijk vindt voor Zeewolde. De commissieleden hebben vervolgens idealen en wensen voor het nieuwe kunstwerk uitgewisseld. De leden lieten kunstprojecten aan elkaar zien die wat hen betreft gezien kunnen worden als voorbeelden voor het nieuwe kunstwerk in Zeewolde. Aan de hand van die voorbeelden zijn wensen, verwachtingen en randvoorwaarden in kaart in gebracht. Dit is een daarop volgende vergadering nader uitgewerkt.
Over het kunstproject
Het was de bedoeling dat het kunstwerk deel uitmaakt van de collectie landschapskunstwerken die door de hele provincie in het landschap staan - een beslissing die uiteindelijk door de provincie gemaakt wordt. Aardzee van Piet Slegers en Sea Level van Richard Serra (tegenover de Verbeelding) zijn voorbeelden van landschapskunst in Zeewolde. Het hele traject naar het nieuwe kunstwerk wordt begeleid door Stichting Land Art Flevoland.
Planning
De adviescommissie komt drie keer bij elkaar om het thema van de kunstopdracht te bepalen en de kunstenaar te selecteren die een opdracht krijgt voor het maken van een schetsontwerp. De samenstelling en diversiteit van de collectie als geheel zal in de keuze voor onderwerp en kunstenaar worden meegewogen.
Achtergrondinformatie over de commissieleden
> Marlinda Mitra is werkzaam als landschapsontwerper bij Bureau Maris, vormgevers van stad en landschap, gevestigd in Zeewolde. Vanuit haar vakgebied is ze iedere dag bezig met ontwikkelingen in het landschap en de leefomgeving. Met die expertise sluit ze aan bij de Adviescommissie voor het landschapskunstwerk in Zeewolde.
> Sebastián Díaz Morales is beeldend kunstenaar en filmmaker. Hij studeerde aan de Universidad del Cine de Antin (Argentinië), de Rijksakademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam, en Le Fresnoy, Roubaix (Frankrijk). Diaz Morales' opvatting van de werkelijkheid is gevormd door de leefomstandigheden en het landschap van zijn geboorteplaats, Comodoro Rivadivia, een industriestad gelegen aan de Atlantische kust, in een ruig gebied in het zuiden van Argentinië, waar windsnelheden kunnen oplopen tot 150 km/u. Zijn werk is onder meer tentoongesteld in Tate Modern, Centre Pompidou en Stedelijk Museum Amsterdam.
> Olga Ruitenbeek is artistiek leider van M., het museum in oprichting voor immersieve kunst en landschapskunst.
> Hilde de Bruijn is sinds januari 2022 artistiek leider van Into Nature, een organisatie die hedendaagse kunst verbindt aan de bijzondere kenmerken van het Drentse landschap en aan actuele thema's. Daarnaast is ze nauw betrokken bij de realisatie van kunstenaarsfilms die door Stichting VRIZA geproduceerd worden. Ze heeft recent een beurs ontvangen van het Mondriaan Fonds om onderzoek te doen naar de mogelijkheid om het planten van 7000 bomen te verbinden aan hedendaagse kunstopdrachten. Voorheen was ze onder meer werkzaam als hoofdconservator bij het Cobra Museum voor Moderne Kunst Amstelveen.
> Anja Blink is voorzitter van stichting De Verbeelding in Zeewolde. Haar ouders waren polderpioniers en ontwikkelden diverse kunst en cultuuractiviteiten waardoor zij opgroeide met kunst. Ze is opgegroeid in Roggebotsluis, Swifterbant en Dronten. Ze heeft haar carrière doorlopen in de zorg en de publieke omroepen. Ze heeft overal gewoond in Nederland maar is nu terug waar haar actieve leven ooit begon - op de bodem van de Zuiderzee, in het prachtige Zeewolde.
> Truus Visser is inwoner van Zeewolde en Polderiaan sinds ’95. Ze is kunstliefhebber en immer geraakt door de Land Art - met Aardzee en Exposure (“de Hurkende Man”) als favorieten. Ze vind deze kunstvorm verbluffend en is dan ook heel blij om mee te kunnen denken over het volgende kunstwerk.
> Asli Rijsemus-Toy is inwoner van Zeewolde. Ze geboren in Istanbul in 1984 en opgegroeid in Amsterdam. In 2010 is ze afgestudeerd van de Gerrit Rietveld Academie Amsterdam. Ze heeft geëxposeerd in o.a. Eye Filmmuseum, Istanbul Modern, Kunsthal KAdE Amersfoort, Nederlands Filmfestival Utrecht en Antalya Film Festival Turkije. Daarna heeft ze een studie in Italië tot ambachtelijk gelatomaker gevolgd, en haar passie voor koken in haar ouderlijk restaurant in Amsterdam tot uiting gebracht. Asli woont nu 4,5 jaar in Zeewolde samen met haar man en zoontje, en is bezig met het maken van illustraties voor kinderboeken.
Update 17 juli 2023
In juli 2023 liet het College van burgemeester en wethouders de gemeenteraad Zeewolde weten niet in te stemmen met de plannen voor een nieuw landschapskunstwerk in Zeewolde. Hieronder volgt een verklaring van de adviescommissie in reactie op het besluit van het College van gemeente Zeewolde om de schetsopdracht in het kader van ‘Land Art Polderwijk’ aan kunstenaar Otobong Nkanga niet te verstrekken.
Zeewolde, 17 juli 2023
De adviescommissie voor het nieuwe kunstwerk in Polderwijk is zeer teleurgesteld over het besluit van het College van Zeewolde om de door haar geselecteerde kunstenaar geen opdracht te verlenen.
Hoewel de datum voor het inleveren van het schetsontwerp inderdaad later zou vallen, hebben de kunstenaar en Land Art Flevoland steeds aangegeven dat de deadline voor de viering van 40 jaar Zeewolde gehaald kon worden. De gemeente is tijdig op de hoogte gesteld van de planning van de kunstenaar en leek eerder geen problemen te hebben met een afgerond schetsontwerp in november 2023.
De zorgvuldig samengestelde adviescommissie, die bestaat uit kunstprofessionals en Zeewoldenaren, had de opdracht aan Otobong Nkanga zo voorbereid dat de viering van 40 jaar Zeewolde in 2024 het startschot zou vormen voor een langer lopend kunstproject. Na het startschot (bijvoorbeeld een tentoonstelling in De Verbeelding of een programma van workshops en bijeenkomsten met inwoners van Zeewolde) zou verder gewerkt worden aan een blijvend kunstwerk.
Dit proces past ook in een jubileumviering waarbij gedurende het jaar op verschillende momenten stil wordt gestaan bij het 40-jarig bestaan.
Nkanga is door de adviescommissie juist gekozen vanwege deze werkwijze, die uitgaat van groei, ontwikkeling en aanpassing. Dit is een andere werkwijze dan die van de andere kunstwerken in de collectie landschapskunst, en bij de planvorming speelde mee dat voor het realiseren van een ‘groot betonnen beeld’ geen tijd zou zijn. Dergelijke trajecten duren minimaal 4 jaar, meestal langer.
Land Art Flevoland heeft Otobong Nkanga voorgedragen omdat zij inhoudelijk én wat betreft reputatie op dit moment het beste aansluit bij de Flevolandse collectie, die werken van wereldberoemde kunstenaars omvat. Nkanga kan daar een werk aan toevoegen dat een echte verrijking van de collectie zou betekenen omdat ze nieuwe aspecten zou toevoegen. Zij richt zich in haar werk sterk op begrippen als ‘land’ en ‘aarde’, en wat die betekenen voor mensen zelf, in diep persoonlijke maar ook in maatschappelijke zin. Haar werk verhoudt zich dan ook vaak direct tot mensen en ontstaat dan in samenwerking met de mensen voor wie haar kunstwerk bedoeld is – wat in dit geval inwoners uit Zeewolde zouden zijn.
In een eerder bericht van Omroep Flevoland wordt gesteld dat de opdracht aan Otobong Nkanga niet verstrekt wordt omdat het tijdpad niet in haar agenda zou passen. Dat is niet het geval, het College wilde de opdracht niet verstrekken omdat het zelf dacht dat het kunstwerk niet op tijd af zou kunnen komen, tegen onze inschatting en die van de kunstenaar in.
Factoren als weerstand vanuit sommige inwoners, het besluit van de nieuwe provinciale coalitie om niet bij te dragen aan nieuwe landschapskunstwerken en onduidelijkheid omtrent de nieuwe omgevingswet zijn daarbij meegewogen. Deze factoren hoeven echter geen obstakels te zijn: weerstand bij sommige bewoners is een factor die bij vrijwel ieder kunstwerk in de buitenruimte meespeelt, maar er zijn altijd ook bewoners die enthousiast zijn. Financieringstrajecten maken altijd deel uit van een proces in wording, en met een nieuwe omgevingswet kan bij dit kunstwerk - dat zich toch al in delen zou voltrekken - gewoon rekening gehouden worden.
Met deze eenzijdige beslissing is de adviescommissie gepasseerd, er is een advies gevraagd dat vervolgens om niet-inhoudelijke redenen van tafel is geveegd. Maar belangrijker nog is dat dit zeer respectloos is tegenover de kunstenaar.