Dilemma in beeld en geluid

Door Najiba Brakkee

Met de performance De Constructies (het Wij, het Vlak en de Objecten) (2017) prikkelde kunstenaar Cindy Moorman de ‘bezoeker’ om na te denken over de balans tussen chaos en orde.

De performance van Moorman vond plaats op 24 september 2017 bij het landschapskunstwerk van Paul de Kort: PIER+HORIZON in het Zwarte Meer bij Kraggenburg, Flevoland. En was de laatste kunstenaarsinterventie van Land Art Live. In dit programma werd het sociale aspect van Land Art onderzocht in Flevoland.

Bij aankomst op de verzamelplek werden er prachtige paarse capes uitgedeeld, die we aan moesten trekken. De performance startte onaangekondigd, precies 32 bezoekers waren welkom en zonder dat een van ons het wist waren we onderdeel van het kunstwerk. De boot vertrok rond 19.00 uur. En vragen bleven onbeantwoord. Dit verhoogde de spanning en mijn nieuwsgierigheid was geprikkeld. Met deze emoties en na een tijdje te varen, zie ik voor de strekdam verstilde grassculpturen in korte diagonale lijnen boven het water uit komen. Ik herkende direct het beeld, dit is het werk van De Kort! Het werk eindigt bij de pier, waar we uitstappen en de trap naar de dijk op lopen. Daar nemen we plaats op een tribune met oranje stippen, met uitzicht op het ‘geordende’ landschap. De rust van het uitzicht over de Noordoostpolder valt voelbaar over ons heen. Vanuit de verte nadert een groep mensen, gehuld in paarse capes ons in een rechte lijn. Zij nemen plaats op onze tribune en zetten een gezang in. Verrast luister ik aandachtig, ik tel snel de aanwezigen, verdubbeld! Na ongeveer tien minuten eindigt het gezang, vertrekken ze en precies op dat moment ontstaat er verwarring midden in de rustige polder. En mijn hersens beginnen te borrelen. Nieuwsgierig kijk ik om me heen. Een aantal mensen weet niet wat ze moeten doen: met de groep mee het landschap in lopen, blijven zitten of teruggaan naar de boot. Terwijl het koor in dezelfde rechte lijn het landschap in verdwijnt, loopt een aantal mensen in een rechte lijn naar de boot. En worden de nummers op de paarse capes en de kaartjes die eraan bevestigd zijn zichtbaar. Het scenario van de performance is afgebeeld op de kaartjes, die kunstwerkjes an sich zijn.

De capes en de kaartjes vatten het kunstwerk van De Kort en Moorman samen. In beide werken zijn geometrische vormen en spellijnen te ontdekken. De cirkels zie ik als symbool voor een groep mensen. De rechthoek symboliseert de ruimte in een omgeving waar de groep zich in kan ontwikkelen. Het lijnenspel geeft handvatten om na te denken over de zoektocht die een groep met elkaar aan gaat om samen te kunnen functioneren. Het zien, ervaren en doorgronden van dit gedachtegoed geeft me het gevoel bij een bijzondere gebeurtenis aanwezig te zijn. Blij en positief gestemd wandel ik terug naar de boot.